VZP+ project

Om woonzorgcentra te ondersteunen bij het implementeren van vroegtijdige of voorafgaande zorgplanning gingen onderzoekers van de Onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde (VUB-UGent), in samenwerking met het Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht (KU Leuven), op zoek naar een goede en duurzame manier om VZP te implementeren. Het project liep van september 2014 tot oktober 2020. 

Binnen het VZP+ project, ontwikkelden onderzoekers, in nauwe samenwerking met een diverse groep van stakeholders, een gestandaardiseerd programma om ACP in de dagelijkse zorg in woonzorgcentra te implementeren. Het programma is aangepast aan de lokale context en huidige organisatorische en logistieke uitdagingen van de sector. Tijdens het VZP+ programma wordt er stap voor stap met personeel aan de slag gegaan om VZP in de dagelijkse zorg van Vlaamse woonzorgcentra te integreren via een gestructureerd kader. Gesprekken over huidige en toekomstige zorg staan hierin centraal. 

In het kader van een klinische studie, werd dit programma in 14 Vlaamse woonzorgcentra geïmplementeerd en geëvalueerd, over een tijdsspanne van 9 maanden. De werkwijze werd positief ontvangen door deelnemende woonzorgcentra en zorgverleners. Er werden ook voorstellen geformuleerd om de implementatie nog verder te verbeteren. Het programma leidde ertoe dat het personeel meer vertrouwen had in eigen kunnen m.b.t. het voeren van VZP-gesprekken. Een deel van het personeel voerde ook meer VZP-gesprekken met bewoners dan voor de interventie. Het trainen van alle personeelsleden in het woonzorgcentrum (bijvoorbeeld in het opvangen van signalen om gesprekken aangaande VZP aan te gaan) bleek echter een te grote uitdaging overheen een periode van 9 maanden voor sommige WZC. Daarom is het belangrijk voldoende tijd te nemen om VZP duurzaam te implementeren.

De ondersteunende materialen die werden ontworpen en getest in het kader van dit VZP+ project, worden in de VZP+ Toolkit gebundeld.

De VZP+ tools in deze Toolkit werden ontwikkeld door een multidisciplinair team van experten, op basis van academisch literatuuronderzoek, een contextanalyse, verschillende stakeholderpanels (verpleegkundigen, maatschappelijk assistenten, huisartsen, coördinerende en raadgevende artsen, directie en beleid). De bruikbaarheid werd afgetoetst bij management en zorgverleners van vijf WZC in Vlaanderen, en verpleegster met bijkomende expertise in palliatieve zorg. De tools werden geïmplementeerd gedurende negen maanden in 14 woonzorgcentra, in het kader van een gerandomiseerde studie.

Download de VZP+ Toolkit door op de knop te drukken:

VOOR WIE IS DEZE VZP+ TOOLKIT?

De Toolkit is bestemd voor directie, zorgverleners, vrijwilligers en artsen actief in de Vlaamse woonzorgcentra en bredere ouderenzorg, maar is zeker ook geschikt voor zorgverleners uit de eerste lijn. 

Deze Toolkit heeft als doel u te informeren over: 

• de aanpak en de werkwijze die werd gehanteerd binnen het VZP+ programma 
• de verschillende rollen die het WZC personeel hierin kan spelen – concrete handvatten te bieden voor het organiseren van korte informatie- en trainingssessies, het uitvoeren en documenteren van VZP gesprekken, reflectiesessies en evaluatie-momenten

HOE DEZE VZP+ TOOLKIT GEBRUIKEN? 

Deze VZP+ Toolkit bevat materialen die werden gebruikt door teams uit de deelnemende WZC uit het VZP+ onderzoeksproject. Het wordt u gratis aangeboden door de onderzoekers. U bent vrij te kiezen welke tools u hiervan gebruikt. 

Het is wel van belang te weten dat we in het onderzoeksproject het gehele programma implementeerden (alle tools) met behulp van een externe VZP trainer die betaald werd door de onderzoekers. Bovendien dient men voor ogen te houden dat een tool op zich enkel een hulpmiddel is om te komen tot een betere communicatie en vroegtijdige zorgplanning m.a.w. communcatie dient centraal te staan en niet de tools op zich. 

Het is aangeraden dat organisaties die de ondersteunende VZP+ tools implementeren, een eigen beoordeling maken van de gepastheid van alle aanbevelingen in deze Toolkit, alsook documenten en processen. Dit in het licht van alle toepasselijke institutionele, organisatorische en lokale voorschriften, richtlijnen, wetten, en best practices. Overleg doorheen de organisatie met alle betrokken actoren wordt geadviseerd.

Meer informatie:

Samenvatting project: 

vzp_project-compressed (791.38 KB) "pdf"

Tussentijds rapport VZP+ project, December 2018:

Tussentijds rapport VZP (905.31 KB) "pdf"

Doctoraatsthesis Joni Gilissen

Towards succesful advance care planning in nursing homes

Doctoraatsthesis Annelien Van Dael 

Advance care planning, dementia and nursing homes

1. Wendrich-van Dael A., Gilissen, J., Gastmans C., Deliens L., Vander Stichele R., Pivodic L. & Van den Block L. A mixed-methods process evaluation of an advance care planning intervention in nursing homes [submitted]

2. Pivodic L., Wendrich-van Dael A., Gilissen J., De Buyser S., Deliens L., Gastmans C., Vander Stichele R. & Van den Block L. Effects of a theory-based ACP intervention for nursing homes: a cluster randomized controlled trial [submitted]

3. Wendrich-van Dael, A., Gilissen, J., Van Humbeeck, L., Deliens, L., Vander Stichele, R., Gastmans, C., Pivodic, L. & Van den Block, L. Tools to support ACP conversations and documentation in nursing homes. [submitted]

4. Gilissen, J., Wendrich-van Dael, A., Gastmans, C., Vander Stichele, R., Deliens, L., Van den Block, L. Pivodic, L., Differences in advance care planning between different types of nursing home care staff. Nursing Ethics [accepted]

5. Gilissen J , Van den Block L, Pivodic L (2020) Complexities and Outcomes of Advance Care Planning. JAMA Intern Med. 

6. Gilissen, J., Pivodic, L., Wendrich-van Dael, A., Cools, W., Vander Stichele, R., Van den Block, L., Deliens, L., Gastmans, C. (2020) Nurses’ self-efficacy, rather than their knowledge, is associated with their engagement in advance care planning in nursing homes: a survey study. Palliative Medicine. 

7. Gilissen, J., Pivodic, L., Smets, T., Gastmans, C., Vander Stichele, R., Deliens, L., & Van den Block, L. (2017) Preconditions for Successful ACP in Nursing Homes: A Systematic Review. International Journal of Nursing Studies 66, 47–59. 

8. Gilissen, J., Pivodic, L., Smets, T., Gastmans, C., Vander Stichele, R., Deliens, L., Breuer, E. & Van den Block, L. (2018) How to Achieve the Desired Outcomes of Advance Care Planning in Nursing Homes: A Theory of Change. BMC Geriatrics. 

9. Gilissen, J., Pivodic, L., Wendrich-van Dael, A. Gastmans C., Vander Stichele, R., Deliens, L. & Van den Block, L. (2020) Implementing the theory-based ACP+ program for nursing homes: study protocol for a cluster randomized controlled trial and process evaluation. BMC Palliative Care. 

10. Gilissen, J., Pivodic, L., Wendrich-van Dael, A., Gastmans C., Vander Stichele, R., Deliens, L. & Van den Block, L. (2019) Implementing advance care planning in routine nursing home care: The development of the theory-based ACP+ program. PLOS ONE.